MBO3? MBO4? HBO Vaardigheden? Wat is nou het verschil. Of zijn die er eigenlijk wel?
Ken jij het verschil tussen MBO en HBO en Academisch geschoolde mensen? Weet jij wat iemand een MBO-er op niveau 2, 3 of op niveau 4 maakt? Na het lezen van deze uitleg weet je het wel.
Ik heb hele klaslokalen en collegezalen ermee vol: studenten die een diploma willen halen. Voor sommigen is dat een logisch vervolg op het voortgezet onderwijs, voor anderen is het een terugkeer naar de schoolbanken na een kortere of langere periode van werk.
Uiteraard vraag ik bij de eerste kennismaking altijd naar de motivatie om deze of gene diploma op een bepaald niveau te willen gaan behalen. Een aantal studenten moeten van hun baas: willen zij hun baan of plek in de organisatie behouden, dan zullen ze een diploma op zak moeten hebben. Anderen zijn zelf van mening dat zij meer en betere kansen op de arbeidsmarkt hebben als ze het ‘juiste papiertje’ maar op het CV kunnen zetten.
Maar wat zegt zo’n papiertje nou over iemand zijn werk- en denkniveau? Het begint allemaal met leren.
Stel je wilt leren fietsen. Dat zul je al eerste kennis moeten hebben over een fiets. Ga je een stapje verder in het leren, dan ga je snappen dat een driewieler, een mountainbike en een racefiets ook fietsen zijn, maar dat deze specifieke kenmerken hebben die handig zijn in verschillende situaties. Heb je dat door en kan je dat aan iemand anders uitleggen, dan beheers je zowel het kennis- als het begripsniveau en ben je op MBO2 niveau aanbelandt.
Maar betekent dit dan dat je zelfstandig kan fietsen? Nee! Daarvoor moet je weer een stapje omhoog in je ontwikkeling: je moet de opgedane kennis en begrip gaan toepassen, zodat je het daadwerkelijk zelfstandig (dus zonder hulp van anderen) kan doen. Heb je dit onder controle? Dan heb je MBO 3 niveau bereikt.
Wat heeft een MBO-er niveau 4 dan meer geleerd dan een collega met MBO niveau 3? Een MBO-er van niveau 4 heeft coördinerende en aansturende taken. Die is meewerkend voorman van een team van collega’s met een vergelijkbare opleiding.
Als manager heb je dus in principe aan MBO4 genoeg. Waarom wordt er dan in een vacature voor een manager toch zo vaak gevraagd om minimaal HBO opleiding? Wat heeft een HBO-er meer dan kennis, begrip en vaardigheden? Dat zijn analytische vermogens en daarvoor moet je weer een trede omhoog op de ontwikkelinsladder.
Analyseren is populair gezegd het opdelen van een groter geheel in kleine stukjes. Van die kleine stukjes wordt een mening gevormd (als dan niet in een setting van deelvraag en deelconclusie) en door al die losse meningen weer bij elkaar te vegen, ontstaat een mening over het geheel. (Of het antwoord op de centrale hoofdvraag voor de onderzoeksvaardigen onder ons) Heb je het analyseren onder de knie? Dan beheers je denk- en werkniveau op HBO niveau.
Over de laatste twee treden van de ontwikkelingsladder lijkt het internet verdeeld. Ik heb zelf altijd geleerd dat men na het analyseren, juist het tegengestelde gaat doen op WO niveau. Universitair geschoolden kunnen synthetiseren. Dat is van aparte, losse onderdelen één nieuw geheel creëren. Wil je dan nog een stapje verder? Dan doe je een master zodat je ook leert evalueren.
Echter: ik kom geregeld modellen tegen waarbij men eerst leert evalueren en pas daarna overgaat op het creëren van iets nieuws. En eerlijk gezegd klinkt dat me ook wel heel logisch in de oren.
Hoe dan ook: om grofweg het verschil aan te geven tussen MBO en HBO+ niveau, dan breng je de splitsing aan tussen het doe werk en het denkwerk. De oplettende lezer herkent hier natuurlijk hét centrale thema van 21ste eeuw vaardigheden in: van puur doe-werk naar eerst-denken, dan doen-werk. En daarmee schurken deze 21ste eeuw vaardigheden tegen het HBO niveau aan.
Dat klopt. Als we de 8 HBO competenties op een rijtje zetten, dan is de overlap met de 21ste eeuw competenties overduidelijk.
- Beslissen en activiteiten initiëren
- Leren
- Analyseren
- Formuleren en rapporteren
- Samenwerken en overleggen
- Creëren en innoveren
- Plannen en organiseren
- Onderzoeken
Dus: geen puf om 4 jaar lang in de schoolbanken te gaan zitten voor dat HBO papiertje voor werk dat je al jaren doet? Wie weet is een jaartje Business School voor 21ste eeuw competentie management dan wat voor jou. Je leert hier onder andere:
- Zelfstandige opdrachten uitvoeren.
- Strategische en breder denken bij het creëren van oplossingen.
- Zelf aan de slag gaan en meer initiatief nemen.
- Onderzoeken en analyseren.
- Informatieverwerking en argumentatie.
- Samenwerken en vergaderen.
- Reflecteren
- Feedback geven
- Feedback ontvangen